18 تیر 1388 / 16 رجب 1430 / 9 جولای 2009

محمدبن رياي گيلاني متخلص به شيدا اديب و شاعر معاصر ايراني در گذشت. وي افزون بر زبان و ادبيات فارسي در زبان عربي ، تاريخ و معارف اسلامي نيز از دانش بسيار برخورداربود . گفتني است كه اين شاعر معاصر پايه گذار انجمن ادبي صائب اصفهاني بود؛ و خود صائب شناسي برجسته بشمار مي رفت . از آثار استاد شيدا، دوكتاب نيمه روز عاشورا و نيلوفر مرداب تا كنون به چاپ رسيده اند.
يك ماه پس از اعلام حكومت جمهوري در گيلان توسط انقلابيون جنگلي، قزاقان حمله كننده به گيلان با آتش توپ‏هاي كشتي‏هاي جنگي ارتش سرخ روسيه متلاشي شدند. اما مدتي بعد، اعضاي حزب عدالت وابسته به روسيه، برخلاف توافق قبلي مبني بر خودداري از تبليغات كمونيستي، به ترويج مرام كمونيسم در شهر رشت پرداختند. اين موضوع، ميرزا كوچك خان راچنان ناراحت ساخت كه در هجدهم تيرماه 1299 ش، به فومن رفت. پس از خروج اعتراض‏آميز ميرزا از رشت، در اين شهر كودتاي سرخ صورت گرفت و بلشويك‏ها اداره امور را به دست گرفته، جنايات بسياري انجام دادند.
آيت اللَّه سيدكاظم اخوان مرعشي در سال 1298 ش (1327 ق)، توأم با برادرش آيت اللَّه سيدمهدي، در نجف اشرف و در بيت علم و تقوا زاده شد. وي در پنج سالگي پدر عالم خود را از دست داد ولي اين امر، خللي در اراده او ايجاد نكرد و به فراگيري علوم اسلامي همت ورزيد. از اين رو در سيزده سالگي راهي حوزه علميه قم شد و به تحصيل خود ادامه داد. آيت‏اللَّه اخوان مرعشي با پشت سر گذاشتن سطوح حوزه، در درس‏هاي خارج آيات عظام: سيد محمد حجت كوه كمره‏اي، سيد محمد تقي خوانساري، امام خميني و بيش از همه به درس‏هاي آيت اللَّه بروجردي حاضر شد و مباني علمي‏اش را استوار ساخت. ايشان در 32 سالگي و پس از اقامت هفده ساله در قم، به نجف رفت و علاوه بر تحصيل در محضر آيت اللَّه سيد عبدالهادي شيرازي، به تدريس سطوح عالي حوزه پرداخت. آيت اللَّه اخوان مرعشي، پس از بيست و دو سال اقامت در نجف، در سال 1350 ش به ايران بازگشت و پس از اقامتي دو ساله در قم، به عزم مجاورت امام رضا(ع) در مشهد مقدس به تاليف، تدريس و افتا و اقامه جماعت مشغول شد. معظم له در اوج‏گيري نهضت اسلامي مردم مشهد عليه رژيم پهلوي نقش اساسي داشت، خانه‏اش كانون رايزني‏ها و تصميم‏گيري‏ها بود و در شكستن محاصره بيمارستان امام رضا(ع) مردانه اقدام نمود. وي پس از پيروزي انقلاب هم چند بار به جبهه‏هاي نبرد حق عليه باطل شتافت و در تقويت روحيه رزمندگان اسلام، تلاش فراواني از خود نشان داد. برخي از آثار آيت اللَّه اخوان مرعشي عبارتند از: مناسك حج، حاشيه بر عروة الوثقي، شرح عروة الوثقي و تقريرات درس فقه آيت اللَّه بروجردي. آن فقيه بزرگوار سرانجام در هجدهم تيرماه 1381 ش برابر با 27 ربيع الثاني 1423 ق در 83 سالگي دار فاني را وداع گفت و پس از تشييعي با شكوه، در رواق دارالزّهد حرم مطهر امام رضا(ع) به خاك سپرده شد.
ابومنصورمحمّدبن ابراهيم عطّار معروف به اِبن خَيرون محدث شافعي مذهب درشهربغداد درگذشت. خاندان ابومنصور ازافراد برجسته و رجال حديث و قرائت بودند و خود او نيزعلم قرائت را ازاستادان اين علم آموخت. ازابن خيرون دو اثربنام هاي «اَلمِفتاح و اَلموصِح درقرائات هفتگانه» شناخته شده كه عمده مطالب آنها دركتاب «اَلنَّشر اِبن جَزَري »باقيست. ابن خيرون ديدگاههايي درجرح و تعديل رجال و حديث دارد كه مورد توجه و استفاده مؤلفان بعد ازاو قرارگرفته است.
ابوعلي حَسَن بن قَطّان مَروَزي حكيم و پزشك برجسته قرن6هجري قمري بدست تركان غُز كشته شد. قَطّان مَروزي مردي عالم و فاضل كه افزون برطب، درهيئت و ادبيات فارسي دانش فراوان داشت. او تأليفاتي به زبانهاي فارسي و عربي دارد كه ازجمله آنها كتابي درعروض فارسي است و ديگراثرمشهور او «مُشَجَّرُ نَسَب اَبي طالب» نام دارد. اما مشهورترين اثرقطّان مروزي كتاب «كيهان شتافت »است. گفتني است كه كتابخانه ارزشمند قَطّان كه به كتب پزشكي اختصاص داشت بدست لشكريان آتسِز خوارزمشاه غارت شد.
آيت الله حاج شيخ علي زاهدي گلپايگاني ازعالمان بزرگ ايران بدرود حيات گفت. آيت الله گلپايگاني تحصيل را نزد پدرآغازكرد و پس ازسالها بهره گيري ازدانش بزرگاني چون آيت الله مرعشي نجفي و حضرت امام خميني(ره) به درجه اجتهاد رسيد. آيت الله گلپايگاني به تدريس علوم ديني و اقامه نمازجمعه اشتغال داشت. داستانهاي «شگفت انگيزقرآن، زندگاني 14معصوم و ديوان اشعار» ازآثاربجاي مانده ازآيت الله گلپايگاني اند.
پس از روي كار آمدن سلطان سليم اول، رابطه‏ي ايران و عثماني رو به تيرگي بيشتر نهاد. او به سمت نواحي غربي ايران لشكركشي كرد و در سال 920 ق جنگ سختي در چالدران از نواحي ماكو بين شاه اسماعيل صفوي و سلطان سليم عثماني روي داد. شاه اسماعيل كه قسمت اعظم قشونش در آسياي مركزي مشغول جنگ با ازبكان بودند، تصميم به جنگ تدافعي گرفت، زيرا نيروهاي عثماني دو برابر قواي ايران بود. در ابتداي جنگ، پيروزي با سپاه ايران بود، ولي به علت كثرت نيروهاي عثماني، شكست بر ايران، مستولي شد و با كشته شدن سرداران ايراني و اسارت حرم شاه، اسماعيل صفوي مجبور به عقب‏نشيني گرديد. در اين جنگ سه هزار عثماني و دو هزار ايراني كشته شدند ولي علت اصلي در شكست شاه اسماعيل، وجود توپخانه‏ي عثماني بود كه جنگ را به نفع ترك‏ها به پايان رساند. پس از عقب نشستن سپاهيان صفوي، سلطان سليم تبريز را اشغال كرد، ولي به زودي بر اثر مقاومت ملي، مجبور شد تبريز و آذربايجان را تخليه كند. گويند پس از اين واقعه، كسي شاه اسماعيل راخندان نديد.
كشور جمهوري آرژانتين با 2/780/092 كيلومتر مربع مساحت در جنوبي‏ترين قسمت قاره امريكاي جنوبي و در غرب اقيانوس اطلس و در همسايگي شيلي، بوليوي، پاراگوئه، برزيل و اروگوئه واقع شده است. جمعيت اين كشور در حدود 37 ميليون نفر بوده كه از نژاد اروپايى و كاتوليك مذهب مي‏باشند. پايتخت اين كشور شهر بوينس‏آيْرِس بوده و داراي واحد پول پزو مي‏باشد. زبان رسمي سكنه آرژانتينْ اسپانيايى و خط رايج در آنجا لاتين است. پيش‏بيني مي‏شود كه جمعيت آرژانتين تا سال 2025م به بيش از 47 ميليون نفر خواهد رسيد. سرزمين آرژانتين از اوايل قرن شانزدهم ميلادي مستعمره اسپانيا بود. در اوايل قرن نوزدهم، قدرت اسپانيا به سبب جنگ‏هاي پي در پي با انگليس رو به ضعف نهاد و انگليسي‏ها به طمع تصرف آرژانتين، بوينس آيرس، پايتخت اين كشور را اشغال كردند. اما مردم آرژانتين با مقاومتي سرسختانه، ارتش استعمارگر انگلستان را از كشور خود بيرون راندند. حمله فرانسه به اسپانيا در سال 1808م به آتش اشتياق مردم براي استقلال دامن زد و آنان شورايى را براي رياست بر كشور از سوي خود برگزيدند و فرمان‏رواي اسپانيايى را مجبور به خروج از آرژانتين كردند. در نتيجه، شوراي ملي در 25 ماه مه 1810م رسماً قدرت را در دست گرفت و آن روز را به عنوان روز ملي اعلام كرد. ولي سربازان اسپانيايي به مقابله با آزادي‏خواهان آمدند كه به شكست آنان و پيروزي استقلال طلبان انجاميد. بالاخره پس از وقوع رويدادهاي متعدد، استقلال رسمي آرژانتين در نهم ژوئيه 1816 اعلام شد. نظام سياسي حاكم بر اين كشور جمهوري فدرال با دو مجلس قانون‏گزاري است.
نيكولاس تِسلا فيزيك‏دان يوگسلاوي در 9 ژوئيه سال 1856م در يوگسلاوي متولد شد. وي در دوران تحصيل به فيزيك علاقه بسياري داشت و به سبب هوش بالا، به او لقب نابغه داده بودند. تِسلا پس از پايان تحصيلات در رشته برق و الكترونيك، به تحقيق در اين زمينه پرداخت. از اين رو، تحقيقات و اختراعات تِسلا عمدتاً درباره جريان الكتريسيته بود و او در اين رشته، دست‏آوردهاي زيادي داشت. وي با اختراع وسيله تبديل برق دوفاز و سه فاز و كشف برق آلترناتيو يا جريان متناوب الكتريسيته، پايه‏گذار صنايع و علوم بسياري شد كه با الكترونيك سر و كار داشتند. وي در سال 1884م به امريكا رفت و مدتي با اديسون همكاري نمود. تِسلا پس از چندي با اديسون اختلاف نظر پيدا كرد و اين اختلاف تا آن‏جا ادامه يافت كه از گرفتن جايزه نوبل كه به او و اديسون به طور مشترك در سال 1912م تعلق گرفته بود، خودداري نمود. با اين حال، به دليل اكتشافات گسترده او در الكترونيك، و از واحدهاي اندازه‏گيري مغناطيسي به نام او "تِسلا" نام‏گذاري شده است. نيكولاس تِسلا سرانجام در 10 مه 1943م در 87 سالگي درگذشت.
جِيمز هايدِنْ تِفتْس، جامعه‏شناس امريكايى در 9 ژوئيه 1862م در ايالت ماساچوست امريكا به دنيا آمد. وي پس از تكميل تحصيلات خود، به عنوان استاد فلسفه در دانشگاه شيكاگو به تدريس پرداخت و رياست كميته اجتماعي شهر شيكاگو را برعهده گرفت. كار در اين كميته به وي اين بينش را داد كه وظيفه و عمل علم‏الاجتماع يا جامعه‏شناسي را به صورت فلسفه عملي بنگرد و به اين مسئله علاقه‏مند شود. از اين‏رو، تفتْس در كتاب اخلاق خود كه به اتفاق يكي از همكاران خود به رشته تحرير درآورد، اين انديشه را مطرح كرد كه مفاهيم اخلاقي ما تحت تاثير علايق و معتقدات ديني به وجود آمده است و اين مفاهيم به نوبه خود در راه‏حل‏هاي سياسي و مشكلات اجتماعي و اقتصادي ما اثر گذاشته است. تفتْس اعلام داشت كه بهترين نظام اخلاقي، تنها تحت يك حكومت دموكراسي مي‏تواند به وجود آيد. او در كتاب ديگرش به نام اخلاق اجتماعي امريكا، خاطر نشان ساخت كه حكومت دموكراسي نبايد ايستا و ساكن باشد بلكه بايد متحرك و پويا به مسير خود ادامه دهد. او بر اين عقيده بود كه ما بايد در يك اجتماع آزاد از روي خطاها و هدف‏هايمان، هر روز به سوي مقصد بهتري پيش رويم. جِيمز هايدن تفتْس سرانجام در ششم اوت 1942م در هشتاد سالگي درگذشت.
در 9 ژوئيه 1948م، پس از يك ماه آتش‏بس، بار ديگر جنگ ميان اعراب و رژيم صهيونيستي آغاز شد. اين جنگ در پي تأسيس رژيم صهيونيستي در چهاردهم ماه مه 1948م آغاز شد و به درخواست شوراي امنيت سازمان ملل، در ماه ژوئن آتش بس برقرار گرديد. صهيونيست‏ها در مدت نزديك به يك ماه آتش بس، سلاح‏هاي فراواني از حاميان غربي خود به ويژه امريكا دريافت كردند و با آغاز مجدد جنگ در اين روز، ميزان موفقيت خود را افزايش دادند. گروه‏هاي مسلح صهيونيستي، درخواست آتش بس مجدد شوراي امنيت را نيز هنگامي پذيرفتند كه به اهداف خود رسيده بودند. در نهايت، قرارداد متاركه جنگ در ژانويه سال 1949م در حالي امضاء شد كه در اين زمان، 78 درصد از خاك فلسطين به اشغال صهيونيست‏ها درآمده و 750 هزار فلسطيني آواره شده بودند.
اِرنست ميلر هِمينگوِي نويسنده شهير امريكايى در 21 ژوئيه 1898م در ايالت شيكاگو امريكا متولد شد. وي از كودكي و دوران دبستان احساس كرد كه براي ادبيات مستعد است از اين رو از همان زمان، شروع به نوشتن مقالات ادبي و داستان در روزنامه‏اي كه خودِ شاگردان، آن را اداره مي‏كردند، نمود. او پس از پايان تحصيلات خود، در جنگ جهاني اوّل شركت جست و سپس خبرنگار جنگي گرديد. همينگوي پس از پايان جنگ و كسب مدال جنگي، نگارش آثار ادبي خود را ادامه داد و با نوشتن رمان‏هايى چون: خورشيد همچنان مي‏دمد و وداع با اسلحه، به عالي‏ترين درجات شهرت رسيد. وي با نوشتن كتاب معروف زنگ‏ها براي كه به صدا در مي‏آيند به اوج افتخار رسيد. او در اين كتاب ثابت نمود كه ارزش آزادي موقعي معلوم مي‏شود كه مردم فقدان آن را احساس كنند. در همان زمان، همينگوي به دليل فروش تيراژ بالاي كتاب‏هاي خود و ساخت فيلم از كتاب‏هايش صاحب ثروت فراواني گرديد و موفق به دريافت جايزه اُسكار نيز شد. اكثر داستان‏هاي همينگوي با مرگ سر و كار دارد و قهرمانان آن، با مجاهدات زياد، بدون استثنا با مرگ گريبانگير خواهند شد. وي در بيشتر داستان‏هاي خود نتيجه مي‏گيرد كه انسان نبايد در كردار و رفتار خود حتي يك حركت برخلاف قانون انجام دهد چرا كه قانون، نقضْ ناكردني است. از سوي ديگر وي در برخي آثارش، ذوق ماجراجويى و لذت مغلوب كردن را عرضه مي‏كند كه هر دو سبك وي مورد تقليد نويسندگان قرار گرفت. وي اعتقاد داشت كه براي نويسنده نيز سبكي وجود دارد كه صورت قانون پيدا مي‏كند و او نبايد حركتي بي‏فايده انجام دهد تا آسيب ببيند. همينگوي سبك شخصي و خاصي را دنبال مي‏كرد اما نمي‏توان گفت كه اين سبك در همه كتاب‏هاي او به كار رفته است. وي در سبك خود، ميان تضاد لذت بردن از زندگي و رنج بردنكه از آن‏جدا نيست، به تعادل شخصي دست مي‏يابد. اين موضوع رانيز نبايد ناديده گرفت كه همينگوي دوره افسردگي و ملالي را احساس كرده كه زندگي امريكايى پس از بحران اقتصادي امريكا در سال 1929م به آن دچار شد و او را به شركت فعالانه در جنك كشانده و سخنگوي گروهي ساخته، كه، به نسل فدا شده معروف گشته است. درباره سبك خاص همينگوي گفتگوي بسيار شده است. سبكي كه او را از پيشينيان و معاصران ممتاز مي‏سازد، به سبب سادگي اعجاب‏آور و مستقيم و كوبنده، كلمه‏هاي محاوره‏اي، جمله‏هاي كوتاه و بدون وابسته، نشانه‏گذاري‏هاي فراوان، مكالمه‏هاي بدون تصنع و بدون رعايت صنايع لفظي، شرح حوادث هم‏چنان‏كه واقع شده و كوچك‏ترين نكته‏اي از واقعيت از چشم دور نمانده است. وي در زمان حيات خود به شهرت و افتخار افسانه‏اي دست يافت و با دريافت جايزه نوبل ادبي در سال 1954م به خاطر نگارش كتاب پيرمرد و دريا، از نفوذي گسترده در ميان نويسندگان برخوردار گشت. همينگوي علاقه مفرطي به شكار داشت و اغلب اوقات به اين كار مشغول بود تا اين‏كه در نهم ژوئيه 1961 در حالي كه مشغول تميز كردن تفنگ شكاري‏اش بود، گلوله‏اي شليك شد و به زندگي‏اش خاتمه داد. بدين ترتيب ماجراي مرگ پدرش پس از 23 سال تجديد گرديد. اكثر آثار همينگوي به فارسي ترجمه شده است.
كيم ايل سونگ رهبر كره شمالي در 15 آوريل 1912 به دنيا آمد. وي در كودكي هنگامي كه كره در اشغال ژاپن بود به چين مهاجرت كرد و در جنگ چيني‏ها عليه ژاپن شركت نمود. اين مبارزه بيست سال به طول انجاميد و كيم ايل سونگ در اين زمان، كره‏اي‏هاي تبعيدي منچوري چين را، عليه ژاپني‏ها سازمان داد. كيم ايل سونگ براي اولين بار زماني شهرت يافت كه در سال 1936م به فرماندهي يك گروه چريكي، به ژاپني‏ها حمله كرد و دويست تن از آنان را كشت و شهري را براي چند ساعت به تصرف خود درآورد. خبر اين پيروزي به سرعت در سراسر كره پيچيد و ژاپني‏ها براي مرده و زنده او جايزه تعيين كردند. او كه در دهه 1930 چندين بار به مسكو رفته و تعليمات نظامي و سياسي ديده بود، هم‏زمان با پايان جنگ جهاني دوم و با حمايت مسكو در اوت 1945 به سرزمين خود بازگشت. او سپس با چريك‏هاي كمونيست محلي تماس گرفت و در جريان كنگره‏اي در سال 1948م به رياست نخستين دولت حكومت خلق كره انتخاب شد. او كه همواره مدعي الحاق خاك كره جنوبي به بخش شمالي بوده است، براي اتحاد دو كره، در سال 1950م به جنوب لشكر كشيد و جنگ خونين سه ساله‏اي به راه انداخت. وي در اين جنگ از حمايت بلوك شرق برخوردار بود و امريكا و متحدينش نيز از كره جنوبي حمايت مي‏كردند. كيم ايل سونگ همواره به وحدت دو كره معتقد بود و خروج نيروهاي امريكا از منطقه را دنبال مي‏كرد. مشكل بزرگ كيم ايل سونگ در طول حكومت وي اين بود كه همواره مجبور بود با دو كشور غول كمونيستي چين و شوروي كه اختلافات سياسي و ايدئولوژيكي با يك‏ديگر دارند، و هر دو هم‏مرز كره هستند، هم‏زيستي مسالمت‏آميز داشته باشد؛ به گونه‏اي كه بتواند از كمك‏هاي بي‏كران هر دو قطب برخوردار شود. با اين حال، كيم ايل سونگ، نسبت به هر دو قدرت همسايه‏اش همواره رويه بي‏طرفي و ناوابستگي را در پيش مي‏گرفت. وي هم‏چنين در جريان تجاوز رژيم بعث عراق به جمهوري اسلامي ايران، اين تجاوز را محكوم كرد و با دعوت از سران جمهوري اسلامي ايران، حمايت خود را از ايران اسلامي اعلام نمود. كيم ايل سونگ سرانجام پس از 46 سال حكومت، در نهم ژوئيه 1994م در 82 سالگي درگذشت و فرزندش كيم جونگ ايل به عنوان رهبر كره شمالي برگزيده شد.
/خ